آثار روانی سوانح طبيعي بر کودکان:سوانح طبيعي با توجه به تغییراتی که در زندگی انسان‌ها به‌وجود می‌آورند، آنها را در شرايط رواني خاصي قرار می‌دهند. عوارض رواني – اجتماعي فجیعی که كمتر به آنها توجه می‌شود. با توجه به حوادث ناگوار اخير، آسیب‌پذیری کودکان در اين موارد و امكان ابتلایشان به اختلال اضطراب پس از سانحه، در این مطلب به نکاتی در این باره اشاره کرده‌ام.
آثار روانی سوانح طبيعي بر کودکان
سیل
سيل يکی از مخرب‌ترين حوادث طبيعی است که آدم‌ها را به شدت غافلگير می‌کند. خسارات روانی ناشی از سيل‌زدگی به مراتب بيشتر از خسارات مالی و جانی است. ترس از ادامه زندگی بدون منابع مالی و عاطفی باعث ايجاد فشار روانی می‌شود، سلامت جسمانی و روانی را به خطر می‌اندازد و باعث بروز مشکلاتی مانند اشکال در تمرکز، اختلال در تصميم‌گيری، کنترل نداشتن بر احساسات، توهم، احساس گناه و نااميدی، اختلال در خواب و کابوس‌های شبانه، شب ادراری در کودکان، بی‌تفاوتی و گوشه‌گيری نسبت به همه چيز و همه کس، اضطراب، وسواس و افسردگی می‌شود.
اين افراد برای اينکه بتوانند به زندگی عادی برگردند، به تجزيه و تحليل سانحه و هضم آن نیاز دارند و حتما باید به مشاور يا متخصص مراجعه کنند.
البته بلاياي طبيعي اثر يکسانی بر افراد ندارند ولی کودکان از گروه‌هایی هستند که در هنگام وقوع بلايا دچار عوارض روانی بيشتری می‌شوند بنابراین باید حواسمان باشد علاوه بر تامین نیازهای جسمانی و فیزیکی، به فکر سلامت روان آنها هم باشیم.
آثار روانی سوانح طبيعي بر کودکان
کودکان در سنين مختلف واکنش‌های متفاوتی نسبت به چنین وقایعی نشان می‌دهند.
پيش دبستانی (5-1 سال) معمولا آثار روانی سوانح طبيعي بر کودکان دچار ترس از جدايی و چسبيدن بيش از حد به پدر و مادر، ترس از بيگانه‌ها و بی‌اعتمادی به ديگران، ترس از تاريکی و ترس از اشيای خيالی، مشکل در به خواب رفتن و خودداری از تنها خوابيدن، ديدن روياهای ترسناک، برگشت به رفتارهای اوليه رشد مثل شب ادراری، فعاليت بيش از حد و پرخاشگری، اختلال در صحبت کردن يا سکوت و لکنت زبان می‌شوند.
کودکان دبستانی (11- 6 سال) احساس غم، مشکلات خواب (مثل بی‌خوابی، پرخوابی يا کابوس)، اضطراب نگرانی و ترس از تکرار شدن اتفاقی که باعث از دست دادن نزديکان شده، مشکلات تحصيلی، برگشت به رفتارهای اوليه کودکی مثل شب ادراری يا انگشت مکيدن، شکايت‌های بدنی مثل درد شکم و سردرد و سرگيجه را تجربه می‌کنند.
در نوجوانان (18-11 سال) هم علائم بدنی مثل دردهای شکمی و سردرد و ناراحتی پوستی، مشکلات خواب و کابوس، نزاع با ديگران و تحريک‌پذيری، افت تحصيلی، طغيان و سرکشی در خانه و مدرسه، افسردگی يا غمگينی، از دست دادن علاقه به تفريح بروز می‌کند.
حمايت‌های اوليه روانی – اجتماعی از کودکان آسيب‌ديده
کودکان را به هيچ وجه از پدر و مادر جدا نکنید. در صورتی که اشياء يا لباسی از پدر يا مادري که فوت کرده باقی مانده است، آن را در اختيار فرزندشان قرار دهید. تا جایی که امکان دارد، از تغيير مکان کودکان خودداری کنید و سعي كنند هر آنچه مي‌توان در زندگي كودك ثابت نگه داشت، تغيير ندهید، مثلا مدرسه‌اش را عوض نکنید چون فقدان‌ها به اندازه كافي در كودك اضطراب ايجاد مي‌كند و ساير تغييرات و از دست دادن‌ها در او سوگ ايجاد خواهد کرد.
به نيازهای تغذيه‌ای و بهداشتی کودکان در تمام سنين توجه و امکانات بازی و سرگرمی برای آنها فراهم کنید. نقاشی کردن کودکان علاوه بر تخليه هيجانی و تسکين روانی می‌تواند نشان‌دهنده مکنونات ذهنی آنها باشد.
پدر و مادر کودکان آسيب‌ديده چه کنند؟
اگر قهر طبیعت باعث نشده از فرزندتان جدا شوید و خوشبختانه در کنارش هستید، برای شناخت ترس‌هایش بهتر است با او ارتباط برقرار کنید و اجازه بدهید در مورد حادثه حرف بزند. به سوال‌های کودک صادقانه پاسخ دهید. کودکان به آرامش و اطمينان‌بخشی نیاز دارند پس با خونسردی آنها را در آغوش بگيرید، در کار روزانه و خواب و تغذيه‌شان هماهنگی ايجاد کنید و نظمی را که قبل از حادثه وجود داشت، به خانواده برگردانید. به نيازهای بهداشتی و تغذيه‌ای کودکان توجه کنید، رفتارهایی مثل شب ادراری را بپذيرید و بدون سخت‌گيری به آنها آرامش بدهید و تنبيهشان نکنید. کودکان و نوجوانان را به فعاليت‌های نيکوکارانه، کمک به بازسازی شهر، کمک در کشاورزی و باغبانی تشويق کنید. انتظارات خود را در انجام تکاليف مدرسه کمتر کنید و به آنها سخت نگيرید.
یادتان باشد آثار روانی سوانح طبيعي بر کودکان در شرايط بحران بيش از هر زمان ديگری به بازی نياز دارند زيرا باعث منحرف کردن توجه‌شان از استرس می‌شود و به آنها آرامش می‌دهد.
